Υπενθυμίζεται ότι το ΣτΕ έκρινε ως αντισυνταγματικές τις ειδικές ρυθμίσεις του ΝΟΚ που επιδοτούσαν την μείωση της κάλυψης, την απόσυρση παλιών κτιρίων, καθώς και την κατασκευή κτιρίων μηδενικής κατανάλωσης.
Ο Κανονισμός που εφαρμόζοταν στη χώρα από το 2012 έδινε πολεοδομικά κίνητρα (υπέρβαση μέγιστης επιτρεπόμενης δόμησης και ύψους) για κατασκευή κτιρίων με μηδενικό ενεργειακό αποτύπωμα μειωμένης κάλυψης έως και κατά 50%, της προηγούμενης ισχύουσας κατά ΓΟΚ, μεγαλύτερες αποστάσεις μεταξύ των κτηρίων, και παραχώρηση σε δημόσια χρήση μέρους του ακάλυπτου χώρου της ιδιοκτησίας.
Η τροπολογία προβλέπει οτι τα πολεοδομικά κίνητρα και οι προσαυξήσεις που προβλέπονται στον ΝΟΚ (όπως αυξήσεις στον συντελεστή δόμησης ή στο ύψος) παύουν να ισχύουν αυτόματα και θα εφαρμόζονται μόνο εφόσον ενσωματωθούν ρητά στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, μέσω θεσμοθετημένων «ζωνών κινήτρων». Κατά την κατάρτιση αυτών των ζωνών θα λαμβάνονται υπόψη:
- η γεωγραφική θέση και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε οικισμού,
- ο βαθμός οικιστικής ανάπτυξης,
- η φέρουσα ικανότητα και η περιβαλλοντική επιβάρυνση της περιοχής,
- η οικιστική πυκνότητα.
Κόκκινη γραμμή η 11η Δεκεμβρίου
Ορίζεται προθεσμία έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024 για την έναρξη οικοδομικών εργασιών βάσει οικοδομικών αδειών που εκδόθηκαν με χρήση πολεοδομικών κινήτρων.
Σε περίπτωση που οι εργασίες δεν έχουν ξεκινήσει έως τότε, οι άδειες πρέπει να αναθεωρηθούν ώστε να αφαιρεθούν τα κίνητρα. Η αναθεώρηση θα γίνεται χωρίς τέλη, φόρους ή παράβολα και οι τυχόν καταβληθέντες πόροι επιστρέφονται.
Αν έχουν ξεκινήσει οι εργασίες μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, δεν απαιτείται αφαίρεση των κινήτρων, αλλά δεν επιτρέπεται επέκταση της χρήσης τους. Η έναρξη των οικοδομικών εργασιών θα διαπιστώνεται από τις Υπηρεσίες Δόμησης ή από Ελεγκτές Δόμησης στο πλαίσιο των ελέγχων που προβλέπει ο ν. 4495/2017.
Καθιέρωση Περιβαλλοντικού Ισοδύναμου
Εισάγεται μηχανισμός περιβαλλοντικού ισοδυνάμου για περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που ακυρώνονται δικαστικά ή εκκρεμούν προς ακύρωση, με ήδη εκκινήσεισα οικοδομική δραστηριότητα, η έχουν υποβληθεί για χρηματοδότηση μέσω Ταμείου Ανάκαμψης ή ΕΣΠΑ έως 11.12.2024.
Το ισοδύναμο περιλαμβάνει καταβολή τέλους από ιδιοκτήτες και εργολάβους σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, υπέρ του οικείου δήμου η υλοποίηση περιβαλλοντικών παρεμβάσεων μέσω του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (Ε.Σ.Π.Ι.Α.Π.), που καταρτίζεται εντός 2 ετών.
Τα περιβαλλοντικά μέτρα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Απόκτηση και διαμόρφωση κοινόχρηστων χώρων,
- Αναπλάσεις, φυτεύσεις, βελτιώσεις δημόσιων χώρων,
- Κατεδάφιση αυθαιρέτων και επικίνδυνων κτισμάτων,
- Δημιουργία χώρων στάθμευσης και πρασίνου,
- Χρηματοδότηση δράσεων για βιώσιμες και «κλιματικά ουδέτερες» πόλεις,
- Αποκατάσταση και διατήρηση μνημείων.
Η εφαρμογή των μέτρων γίνεται ανά δημοτική ενότητα ή σε επίπεδο δήμου για τις μητροπολιτικές περιοχές Αθήνας και Θεσσαλονίκης.
Εκκρεμότητες του Νόμου
Προβλέπεται η έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων και Υπουργικών Αποφάσεων για την εξειδίκευση του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, τη ρύθμιση της διαδικασίας αναθεώρησης οικοδομικών αδειών και επιστροφής χρηματικών ποσών, καθώς και τον καθορισμό τεχνικών προδιαγραφών για μελέτες και αιτήσεις.
Ειδικά, παρέχεται η δυνατότητα να εγκριθεί η συνέχιση εφαρμογής των κινήτρων σε περιοχές όπου έως 11.12.2024 έχουν ενσωματωθεί σε εγκεκριμένα χωρικά σχέδια (π.χ. Ειδικά Χωρικά Σχέδια, τροποποιήσεις ρυμοτομικών σχεδίων, Π.Δ. χρήσεων γης).
Μεταβατικές Ρυθμίσεις Εξαιρέσεις & Καταργούμενες Διατάξεις
Αναστέλλονται οι κυρώσεις του άρθρου 125 του ν. 4495/2017 για ακυρωμένες άδειες που σχετίζονται με χρήση κινήτρων, μέχρι την έκδοση σχετικών διαταγμάτων.
Δεν εφαρμόζονται οι παρούσες ρυθμίσεις σε ακίνητα με ειδικές ρυθμίσεις προστασίας διατηρητέων κτισμάτων, εφόσον υπάρχουν οι σχετικές γνωμοδοτήσεις έως 11.12.2024.
Τέλος καταργείται μεταξύ άλλων από την έναρξη ισχύος της νέας ρύθμισης η διάταξη του ΝΟΚ περί μη προσμέτρησης παταριών στον συντελεστή δόμησης, η δυνατότητα κατασκευής χώρου κύριας χρήσης έως 35 τμ πάνω από το επιτρεπόμενο ύψος και η εξομοίωση της πισίνας με φυτεμένη επιφάνεια αντίστοιχα.
