Το 2024 αποτέλεσε μία από τις πιο απαιτητικές χρονιές για τον κατασκευαστικό κλάδο στην Ευρώπη, καθώς οικονομικές, πολιτικές και γεωπολιτικές εξελίξεις δημιούργησαν ένα κλίμα αβεβαιότητας. Ο συνδυασμός επίμονου πληθωρισμού, υψηλών επιτοκίων και κοινωνικών αναταραχών επηρέασε αρνητικά τη ζήτηση και επιβράδυνε την κατασκευαστική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τη Eurostat, η συνολική παραγωγή στον κατασκευαστικό τομέα της ΕΕ μειώθηκε κατά 1,5% σε ετήσια βάση το 2024, με τον τομέα της κατοικίας να πλήττεται ιδιαίτερα.
Η μείωση αυτή αντικατοπτρίζει τις πιέσεις που δέχονται τόσο οι ιδιώτες όσο και οι επιχειρήσεις. Οι τιμές των υλικών παραμένουν υψηλές, ενώ οι αυξημένες δανειακές επιβαρύνσεις καθιστούν πολλές επενδύσεις μη βιώσιμες. Παράλληλα, η έλλειψη εργατικού δυναμικού και η καθυστέρηση στην υλοποίηση δημόσιων έργων σε ορισμένα κράτη-μέλη επιτείνουν τις δυσκολίες.
Ωστόσο, οι προοπτικές για το 2025 και το 2026 εμφανίζουν μια πιο αισιόδοξη εικόνα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Euroconstruct, αναμένεται οριακή αύξηση 0,6% στην κατασκευαστική δραστηριότητα το 2025 και επιτάχυνση στο 1,8% το 2026, κυρίως λόγω της ενίσχυσης των επενδύσεων σε υποδομές και πράσινη ενέργεια.
Οι κύριες Ευρωπαϊκές αγορές και τα νέα κέντρα ανάπτυξης
Η κατάσταση ποικίλλει σημαντικά ανά χώρα. Στη Γερμανία, τη μεγαλύτερη κατασκευαστική αγορά της Ευρώπης, ο κλάδος επλήγη από το αυξημένο κόστος και τις πτωχεύσεις μεγάλων εταιρειών, αν και το νέο επενδυτικό σχέδιο ύψους 500 δισ. ευρώ για κοινωνικές και ενεργειακές υποδομές δημιουργεί προσδοκίες ανάκαμψης.
Στη Γαλλία και την Ιταλία, οι επενδύσεις σε δημόσια έργα και πράσινες ανακαινίσεις συμβάλλουν στη στήριξη της αγοράς, παρά τις καθυστερήσεις στην απορρόφηση των κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Αντίθετα, η Ισπανία και η Πορτογαλία ξεχώρισαν το 2024 για τις υψηλές επιδόσεις τους, χάρη στις επενδύσεις σε τουριστικές, οικιστικές και τεχνολογικές υποδομές, αλλά και την ανάπτυξη νέων βιομηχανικών μονάδων, όπως τα data centers και τα εργοστάσια υψηλής τεχνολογίας (giga-factories).
Η Ανατολική Ευρώπη, με επίκεντρο την Πολωνία, διατηρεί θετική δυναμική λόγω των αναπτυξιακών αναγκών και των επενδύσεων σε δίκτυα μεταφορών και ενέργειας, αν και οι πολιτικές αβεβαιότητες και οι θεσμικές δυσκολίες παραμένουν.
Η Ελληνική Αγορά: Επιτάχυνση Δημόσιων Έργων
Η Ελλάδα παρουσίασε αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα και ανάπτυξη στον κατασκευαστικό τομέα το 2024, με κύριο μοχλό τα δημόσια έργα και τις υποδομές, που ενισχύθηκαν από την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Έργα όπως η γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ) και οι επεκτάσεις των σιδηροδρομικών γραμμών σηματοδοτούν τη στροφή της χώρας σε μεγάλης κλίμακας παρεμβάσεις με πολλαπλασιαστικό αναπτυξιακό αντίκτυπο.
Σημαντική δυναμική παρατηρείται και στις τουριστικές επενδύσεις, με νέες πολυτελείς μονάδες, σύνθετα τουριστικά καταλύματα και αναβαθμίσεις υφιστάμενων υποδομών, κυρίως στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα. Παράλληλα, η αυξημένη ζήτηση για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων και προγράμματα όπως το «Εξοικονομώ» ενισχύουν τις μικρότερες κατασκευαστικές και τεχνικές επιχειρήσεις.
Η κατοικία αποτελεί έναν τομέα με διττή εικόνα: από τη μία, υψηλή ζήτηση για βραχυχρόνια μίσθωση και πολυτελείς κατοικίες, από την άλλη, δυσκολία πρόσβασης των νέων νοικοκυριών στην ιδιοκατοίκηση λόγω τιμών και χρηματοδοτικών περιορισμών.
Προκλήσεις, όπως η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, οι καθυστερήσεις σε αδειοδοτήσεις και η άνοδος του κόστους κατασκευής, παραμένουν κρίσιμες. Ωστόσο, η πρόθεση για περαιτέρω αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων και η επιτάχυνση της ψηφιοποίησης στον τεχνικό τομέα δημιουργούν θετικές προοπτικές για το 2025–2026.
