Το νομοσχέδιο, με το οποίο τροποποιείται ο Ν. 5006/2022, ορίζει την έννοια της κοινωνικής αντιπαροχής ως τη σύμβαση που συνάπτεται μεταξύ του κράτους ή ΟΤΑ και ιδιώτη αναδόχου, με στόχο την αξιοποίηση δημόσιας ακίνητης περιουσίας για την ανέγερση ή ανακαίνιση κατοικιών κοινωνικού χαρακτήρα.
Ο ανάδοχος αναλαμβάνει τις κατασκευαστικές εργασίες με δικά του έξοδα και ευθύνη, ενώ ως αντάλλαγμα μπορεί να λάβει μέρος των ιδιοκτησιών, οικονομικό αντίτιμο από πώληση ή μίσθωση ή το δικαίωμα προσωρινής εκμετάλλευσης. Η αναθέτουσα αρχή μπορεί επίσης να του αναθέσει τη διαχείριση των κατοικιών. Αν η σύμβαση αφορά υφιστάμενο κτίριο, δύναται να περιλαμβάνει αλλαγή χρήσης, κατεδάφιση ή προσθήκες. Σε κάθε περίπτωση, η μεταβίβαση εμπράγματων δικαιωμάτων πραγματοποιείται με συμβολαιογραφική πράξη και καταχωρίζεται στο Κτηματολόγιο χωρίς έξοδα. Μετά τη λήξη της διαχείρισης, το ακίνητο επιστρέφει στο Δημόσιο, ακόμα και αν υπάρχουν ενεργές μισθώσεις.
Οι δικαιούχοι μισθωτές σε κοινωνικές κατοικίες επιλέγονται από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) με βάση κοινωνικά κριτήρια, στα οποία περιλαμβάνονται, ιδίως, το εισόδημα, η περιουσιακή και οικογενειακή κατάσταση και η ηλικία των τέκνων των δικαιούχων.
Το ύψος του μισθώματος που καταβάλλουν οι δικαιούχοι μισθωτές κοινωνικής κατοικίας υπολείπεται ουσιωδώς του μισθώματος που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς για κατοικία αντίστοιχων ποιοτικών χαρακτηριστικών με την προς εκμίσθωση κοινωνική κατοικία.
Στις οριζόντιες ή κάθετες ιδιοκτησίες των ακινήτων που ανεγείρονται ή ανακαινίζονται ή επισκευάζονται στο πλαίσιο σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής επιτρέπεται η σύναψη συμβάσεων μίσθωσης με δικαίωμα προαίρεσης για την εξαγορά τους (rent tο own) από τους δικαιούχους μισθωτές, μετά από την παρέλευση δέκα (10) ετών από τη σύναψη της αρχικής σύμβασης μίσθωσης. Στην περίπτωση αυτή, η σύμβαση μίσθωσης περιβάλλεται τον τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου και το δικαίωμα προαίρεσης αγοράς ισχύει μόνο μετά από την καταχώριση της σύμβασης στο οικείο Κτηματολογικό Γραφείο, που διενεργείται ατελώς.
Κατά τη διαδικασία ωρίμανσης της σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής εκπονείται οικονομοτεχνική μελέτη, η οποία προσδιορίζει τη βέλτιστη για την αναθέτουσα αρχή αξιοποίηση του ακινήτου και, ιδίως, το ελάχιστο ποσοστό κοινωνικής κατοικίας, τη μέγιστη διάρκεια της περιόδου διαχείρισης, το ποσοστό των οριζοντίων ή καθέτων ιδιοκτησιών που μεταβιβάζεται στον ανάδοχο.
Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό των ιδιοκτησιών μετά του εξ αδιαιρέτου ποσοστού τους επί του οικοπέδου, το οποίο παραμένει στην κυριότητα του Δημοσίου ή του οικείου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ και β’ βαθμού, κατά περίπτωση, και το οποίο προορίζεται για εκμίσθωση σε δικαιούχους μισθωτές κοινωνικής κατοικίας, δεν μπορεί να είναι μικρότερο του τριάντα τοις εκατό (30%).
Το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αποκτά την αποκλειστική διαχείριση συγκεκριμένων ακινήτων του Δημοσίου για αξιοποίηση μέσω κοινωνικής αντιπαροχής, χωρίς αντάλλαγμα και χωρίς άλλες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα ακίνητα μεταβιβάζονται στο Δημόσιο. Η καταχώριση αυτής της απόφασης στο Κτηματολόγιο γίνεται χωρίς τέλη ή δικαιώματα. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) μπορούν επίσης να αξιοποιούν δικά τους ακίνητα με κοινωνική αντιπαροχή, αλλά απαιτείται προηγουμένως η έγκριση του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής, τόσο για την έναρξη της διαδικασίας όσο και για τη δημοσίευση προκήρυξης.
Η δημόσια διαβούλευση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας θα παραμείνει ανοιχτή για σχολιασμό στο opengov.gr έως τις 20 Αυγούστου 2025, ώρα 22:00.
