Πολλάκις έχουμε αναφέρει ότι ο κλάδος της βραχυχρόνιας μίσθωσης στη χώρα μας αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης του κλάδου του real estate, των κατασκευών, των αξιών στην ακίνητη περιουσία (αντικειμενικές, εμπορικές αξίες), αλλά προσέφερε παράλληλα και νέες θέσεις εργασίας. Ενώ, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αποτελεί ένα «κομμάτι» του νέου μοντέλου τουρισμού.
Θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν άμεσα ή/και έμμεσα για να στηρίξουν την ραγδαία ανάπτυξη του κλάδου. Παράλληλα, συνέβαλε στην τουριστική ανάπτυξη της εκάστοτε περιοχής, στη δημιουργία νέων εμπορικών «πιατσών». Τα τελευταία χρόνια, διαμορφώθηκαν νέες εμπορικές «πιάτσες» με καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, εμπορικά καταστήματα, αλλά και επιχειρήσεις «υποστηρικτικές» στις ανάγκες του κλάδου, όπως καθαριστήρια, εταιρείες καθαρισμού κλπ.
Ο οποιοδήποτε «άτακτος» περιορισμός της λειτουργίας του κλάδου, ιδιαίτερα στις ήδη διαμορφωμένες «πιάτσες», ελλόχευε μια σειρά από κινδύνους. Από την μείωση των εμπορικών αξιών, από την ενδεχόμενη μείωση θέσεων εργασίας, ακόμη και από την «καταστροφή» διαμορφωμένων εμπορικών «πιατσών».
Αξίζει να αναφέρουμε ότι μεγάλο μέρος των ιδιοκτητών ακινήτων που διαθέτουν τα ακίνητα τους μέσω πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, αποτελεί για τους ιδίους το βασικό τους εισόδημα, τη βασική τους εργασία.
Τα έσοδα του δημοσίου
Η οικονομία διαμοιρασμού τα τελευταία χρόνια – πριν την πανδημία του κορονοϊού, ενίσχυσε την ελληνική οικονομία μέσω των εισπραχθέντων φόρων με περισσότερα από 444εκατ €, 68 εκατ.€ το 2017, 176 εκατ.€ το 2018 και περίπου 200εκατ. € το 2019. . Ο τζίρος της οικονομίας διαμοιρασμού για την Ελληνική οικονομία από τον Ιούνιο του 2018 έως τον Μάιο του 2019, άγγιξε τα 1,15 δις.€, ενώ γιγαντώθηκε στα 3,3 δισ. ευρώ το 2022 από 2,96 δισ. ευρώ που ήσαν το 2019 και 1,42 δισ. ευρώ το 2016. Σύμφωνα με πρόσφατές δηλώσεις του Υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Χάρη Θεοχάρη, “ξεκινήσαμε με έσοδα 50 εκατ. ευρώ από τις πλατφόρμες τύπου Booking, AirBnB κ.ά. και τώρα έχουμε ξεπεράσει τα 500 εκατ. Δηλαδή έχουμε φτάσει πλέον δέκα φορές πάνω. Έχω, δε, την αίσθηση - θα το επιβεβαιώσουμε όταν ολοκληρωθούν οι φορολογικές δηλώσεις- ότι για το 2022 θα ξεπεράσουμε τα 600 εκατ. ευρώ».
Η δυναμική των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε 21 περιοχές της Αττικής
Τα αυτοτελή ακίνητα που είναι εγγεγραμμένα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης σε 21 περιοχές της Αττικής αγγίζουν συνολικά τις 16.386 ακίνητα τον Σεπτέμβριο του 2023, αυξημένα κατά 19,01% σε σχέση με το Σεπτέμβριο του 2022 που αριθμούσαν τις 13.769 ακίνητα. Συγκεκριμένα, στο Μαρούσι αυξήθηκαν κατά 42,22% τα εγγεγραμμένα ακίνητα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης σε σχέση με πέρυσι. Από 135 κατοικίες τον Σεπτέμβριο του 2022, σε 192 τον Σεπτέμβριο του 2023. Στην Καλλιθέα αυξήθηκαν κατά 37,65%τα εγγεγραμμένα ακίνητα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης αγγίζοντας τα 351 τη φετινή χρονιά σε αντίθεση με πέρυσι που ήταν 255. Στη περιοχή Ζωγράφου καταγράφεται αύξηση των εγγεγραμμένων ακινήτων της τάξεως του 35,87% σε σχέση με πέρυσι, με τα ακίνητα να αριθμούν τα 125. Ο Πειραιάς από 372 εγγεγραμμένα ακίνητα, πλέον καταγράφει αύξηση της τάξεως του 32,53% και τα ακίνητα να αριθμούν τα 493.
Σε απόλυτους αριθμούς, τα αυτοτελή ακίνητα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης στον Δήμο Αθηναίων αγγίζουν τις 10.884 τον Σεπτέμβριο του 2023, ενώ πέρυσι ήταν 9.094, αύξηση των εγγεγραμμένων ακινήτων κατά 19,68%.
Οι top περιοχές της Αθήνας
Το σύνολο της δυναμικής των εγγεγραμμένων ακινήτων στις top περιοχές της Αθήνας, σ όλες τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης αριθμούν 7.153 ακίνητα. Η αύξηση των εγγεγραμμένων ακινήτων στην πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb, καταγράφεται στο σύνολο των top περιοχών της Αθήνας. Συγκεκριμένα, από 4.502 εγγεγραμμένα ακίνητα τον Σεπτέμβριο του 2022, η δυναμική τη φετινή χρονιά αγγίζει τα 5.416 ακίνητα, αύξηση της τάξεως του 20%.
Αδιαμφησβήτητά το εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας που αποτελεί και το προπύργιο της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Συγκεκριμένα, τα εγγεγραμμένα ακίνητα στη πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb τον Σεπτέμβριο του 2022 ήταν 1.401 και φέτος 1.529, αύξηση της τάξεως του 9%. Στο Κουκάκι, τα εγγεγραμμένα ακίνητα στη πλατφόρμα βραχυχρόνιας μίσθωσης Airbnb τον Σεπτέμβριο του 2022 ήταν 619 και φέτος 794, αύξηση της τάξεως του 28%. Στο Παγκάρτι καταγράφεται η μεγαλύτερη αύξηση που αγγίζει το 40%, από 259 ακίνητα τον Σεπτέμβριο του 2022, 362 ακίνητα τη φετινή χρονιά. Στο Κολωνάκι από 215 εγγεγραμμένα ακίνητα τον Σεπτέμβριο του 2022, πλέον αριθμούν τα 281 ακίνητα, αύξηση της τάξεως του 31%.
Η εικόνα στη Περιφέρεια
Η αύξηση της δυναμικής του κλάδου των βραχυχρόνιων μισθώσεων καταγράφεται και στην επαρχία. Στον Δήμο Χανίων τα αυτοτελή εγγεγραμμένα ακίνητα σε πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης καταγράφουν αύξηση κατά 10,03%, από 4.377 τον Σεπτέμβριο του 2022, πλέον αριθμούν τις 4.816. Στον Δήμο Ηρακλείου της Κρήτης αγγίζουν τα 1.318 ακίνητα τη φετινή χρονιά, καταγράφοντας αύξηση της τάξεως του 24,69%, ενώ στην Πάτρα τα 452 ακίνητα με αύξηση της τάξεως του 26,26% σε σχέση με πέρυσι. Στο Δήμο Θεσσαλονίκης καταγράφεται αύξηση της δυναμικής των εγγεγραμμένων ακινήτων κατά 28,88% σε σχέση με πέρυσι και στον Δήμο Καλαμάτα κατά 10,22%.
Οι νέοι κανόνες στον κλάδο
Σύμφωνα με το κυβερνητικό επιτελείο, στόχο των νέων κανόνων είναι να είναι να περιορίσει τα φαινόμενα φοροδιαφυγής και να ελέγξει το πρόβλημα της έλλειψης κατοικιών. Συγκεκριμένα από το βήμα της ΔΕΘ ο πρωθυπουργός ανέφερε :
«Θέλουμε τη βραχυχρόνια μίσθωση, αλλά όχι ασύδωτη. Είναι μια δραστηριότητα που εκτόξευσε τα ενοίκια, στρέβλωσε τον ανταγωνισμό. Από τον Ιανουάριο τα εισοδήματα από τέτοιες μισθώσεις, σε τρία ή και περισσότερα ακίνητα, θα υπόκεινται σε ΦΠΑ και στα τέλη όπως τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια».
Οι παρεμβάσεις περιλαμβάνουν τα εξής:
1. Τροποποίηση ορισμού της Βραχυχρόνιας Μίσθωσης: Βραχυχρόνια μίσθωση θα ορίζεται η μίσθωση ή υπεκμίσθωση για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, μικρότερη των 60 ημερών, ακινήτου που είναι αναρτημένο σε ψηφιακή πλατφόρμα και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.
2. Δημιουργείται νέος Κωδικός Αριθμός Δραστηριότητας (ΚΑΔ) ειδικά για Βραχυχρόνια Μίσθωση. Όλα τα νομικά πρόσωπα και τα φυσικά που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα βραχυχρόνιας μίσθωσης θα υποχρεούνται σε έναρξη ή προσθήκη δραστηριότητας με βάση τον νέο ΚΑΔ.
3. Υποχρέωση έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας για φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν σε ψηφιακή πλατφόρμα τρία ή περισσότερα προς εκμίσθωση/υπεκμίσθωση για σκοπούς βραχυχρόνιας μίσθωσης. Με την συγκεκριμένη παρέμβαση οι ιδιώτες που αναρτούν προς μίσθωση (ή υπεκμίσθωση) τρία ή περισσότερα ακίνητα σε ψηφιακή πλατφόρμα, θα καθίστανται επιχειρήσεις (ατομική ή νομικό πρόσωπο) και θα υποχρεούνται σε έναρξη όπως υποχρεούνται ήδη τα νομικά πρόσωπα που ασκούν την συγκεκριμένη δραστηριότητα, (με ανάλογες ασφαλιστικές εισφορές, τέλος επιτηδεύματος και ΦΠΑ από το πρώτο ακίνητο).
4. Επιβολή ΦΠΑ, Τέλους Παρεπιδημούντων και Φόρου Διαμονής: Για τους εκμισθωτές/ υπεκμισθωτές νομικά πρόσωπα/ατομικές επιχειρήσεις με ΚΑΔ βραχυχρόνιας μίσθωσης: α) το εισόδημα από βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων θα υπόκειται σε ΦΠΑ, β) θα υπόκεινται σε τέλος Παρεπιδημούντων και γ) θα υπόκεινται σε φόρο διαμονής, όπως ισχύει για τα τουριστικά καταλύματα (ξενοδοχεία και επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων).
Επισημαίνεται ότι ειδικά φόρο διαμονής που επιβαρύνει τον πελάτη, θα έχουν και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις των εκμισθωτών/υπεκμισθωτών φυσικών προσώπων (ιδιωτών) με ένα ή δύο ακίνητα. Επιπλέον, στο φόρο διαμονής ενσωματώνεται τέλος αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής τόσο στη βραχυχρόνια μίσθωση όσο και στα τουριστικά καταλύματα για την κάλυψη μέρους του κόστους των φυσικών καταστροφών (περισσότερες πληροφορίες για το τέλος αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στο τέλος του σημειώματος, στην ενότητα για τις φυσικές καταστροφές).
Η παλιά και η νέα κλίμακα του φόρου διαμονής έχει ως εξής:
Κατηγορία Ποσό / ημέρα σήμερα Νέα Τιμή Αύξηση
1-2 αστέρων 0,50 € 1,50 € 1,00 €
3 αστέρων 1,50 € 3,00 € 1,50 €
4 αστέρων 3,00 € 7,00 € 4,00 €
5 αστέρων 4,00 € 10,00 € 6,00 €
Ενοικ. δωμάτια 0,50 € 1,50 € 1,00 €
Βραχ. μίσθωση 0,00 € 1,50 € 1,50 €
5. Εντατικοποίηση ελέγχων, με βάση τα δεδομένα των ηλεκτρονικών πλατφορμών και επιβολή κυρώσεων στις περιπτώσεις φοροδιαφυγής ή παροχής επιπρόσθετων υπηρεσιών πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.
6. Αυστηροποίηση κυρώσεων: Σε περίπτωση μη εγγραφής στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Μίσθωσης, αυστηροποιείται το πρόστιμο και ορίζεται, ανά χρήση, σε 50%, των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο 5.000 ευρώ (σήμερα το πρόστιμο είναι οριζόντιο και ανέρχεται σε 5.000 ευρώ). Σε περίπτωση υποτροπής για επόμενη χρήση το ανωτέρω πρόστιμο θα διπλασιάζεται.
7. Εκμίσθωση συνόλου διαμερισμάτων πολυκατοικίας: Σε περίπτωση που το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών διατίθεται προς βραχυχρόνια μίσθωση, θα θεωρείται τουριστικό κατάλυμα, το οποίο θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση.
Σημειώνεται ότι στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής της ΑΑΔΕ είναι καταχωρημένα 168.819 ακίνητα που ανήκουν σε 107.719 ΑΦΜ (νομικά και φυσικά πρόσωπα).
Από αυτά:
• 27.367 ακίνητα ανήκουν σε 5.297 νομικά πρόσωπα
• 141.452 ακίνητα ανήκουν σε 102.422 φυσικά πρόσωπα. Από αυτά έως 2 ακίνητα έχουν 94.982 φυσικά πρόσωπα (92,7% των φυσικών προσώπων). Τρία ή περισσότερα ακίνητα έχουν 7.440 φυσικά πρόσωπα και αντιστοιχούν σε 30.329 ακίνητα.
Συνεπώς, συνολικά θα κληθούν να καταβάλουν ΦΠΑ και τέλος παρεπιδημούντων 7.440 φυσικά πρόσωπα και 5.297 νομικά πρόσωπα με 57.696 ακίνητα (το 34,2% των ακινήτων), εκτός εάν επιλέξουν μέρος αυτών να τα μετατρέψουν σε μακροχρόνια μίσθωση. Σημειώνεται ότι 4.100 φυσικά πρόσωπα έχουν ακριβώς τρία ακίνητα (και επιπλέον 1.687 φυσικά πρόσωπα έχουν τέσσερα ακίνητα).
Τι σημαίνει στην πράξη η αλλαγή στη φορολόγηση
Για τους επαγγελματίες πλέον του κλάδου, σημαίνει ότι τα ποσά των μισθωμάτων αυτών δεν θα φορολογούνται πλέον ως εισοδήματα από ακίνητα, με την αυτοτελή κλίμακα που προβλέπει συντελεστή 15% για τα πρώτα 12.000 ευρώ, 35% για τα επόμενα 23.000 ευρώ (από τα 12.001 έως τα 35.000 ευρώ) και 45% για το υπερβάλλον των 35.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα.
Θα φορολογούνται με συντελεστές φόρου 9% μέχρι τα 10.000 ευρώ, 22% από τα 10.001 έως τα 20.000 ευρώ, 28% από τα 20.001 έως τα 30.000 ευρώ, 36% από τα 30.001 έως τα 40.000 ευρώ και 44% πάνω από τα 40.000 ευρώ.
Επιπλέον, οι εν λόγω φορολογούμενοι θα πρέπει να πληρώνουν στο Δημόσιο κάθε χρόνο τέλος επιτηδεύματος, έως ότου αυτό καταργηθεί για όλους τους επιχειρηματίες. Ο φόρος διαμονής και το τέλος κλιματικής αλλαγής θα «περνάει» ουσιαστικά στους πελάτες τους.
Ποιοι ιδιοκτήτες θα επιστρέψουν στις μακροχρόνιες συμβατικές μισθώσεις
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες στον κλάδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης, θεωρούμε ότι οι ιδιοκτήτες που θα «πιεστούν» και ενδεχομένως να επιστρέψουν στις μακροχρόνιες μισθώσεις με απώτερο αποτέλεσμα την αύξηση της διαθεσιμότητας των προς μίσθωση ακίνητων και εν τέλει στη πιθανή ρύθμιση των αυξημένων ενοικίων, είναι κυρίως οι ιδιοκτήτες ως 2 ακίνητα , 94.982 φυσικά πρόσωπα. Δηλαδή, οι «μικροϊδιοκτήτες» του κλάδου.
Ανάλογα με την οικονομική δυνατότητα του εκάστοτε ιδιοκτήτη ή/και το ποσοστό πληρότητας του ακίνητου, πολλοί μπορεί να επιλέξουν να αποκτήσουν ένα επιπλέον ακίνητο και πλέον να ανοίξουν κανονικά φορολογικά βιβλία ως ελεύθεροι επαγγελματίες ή/και να αποκτήσουν εταιρική μορφή και να φορολογούνται με βάση τα καθαρά έσοδα και να συμψηφίζουν το ΦΠΑ των εξόδων τους, καθώς και τα κόστη ανακαινίσεων και συντήρησης του ακινήτου. Δυνατότητα που μέχρι πρότινος δεν υπήρχες. Ο ιδιώτης δεν μπορούσε να συμψηφίσει ΦΠΑ εξόδων, ούτε το κόστος της ανακαίνισης ή/και της συντήρησης του ακινήτου.
Άρα, οι ιδιοκτήτες που θα επιλέξουν να επιστρέψουν πλέον στις μακροχρόνιες συμβατικές μισθώσεις, θα είναι κυρίως οι ιδιοκτήτες που η περιοχή που βρίσκεται το ακίνητο τους δεν καταγράφει έντονη δυναμική και υψηλές πληρότητες.
Aνάπτυξη του κλάδου για τα νομικά πρόσωπα
Οι νέοι κανόνες στον κλάδο της βραχυχρόνιας μίσθωσης, αποδεικνύουν ότι η κυβέρνηση αναγνωρίζει την μεγάλη συμμετοχή στα δημόσια ταμεία καθώς και το γεγονός ότι αποτελεί ένα νέο δυναμικό μοντέλο στον τουριστικό τομέα της χώρας μας. Είναι σημαντικό όταν το σύνολο των διαμερισμάτων πολυκατοικίας ή συγκροτήματος κατοικιών διατίθεται προς βραχυχρόνια μίσθωση, θα θεωρείται τουριστικό κατάλυμα, το οποίο θα πρέπει να διαθέτει την αντίστοιχη αδειοδότηση διότι προκαλούσε αθέμιτο ανταγωνισμό στις ξενοδοχειακές μονάδες.
Παράλληλα, οι νέοι κανόνες είναι ευνοϊκοί για την επιχειρηματική ανάπτυξη του κλάδου ιδιαίτερα στα νομικά πρόσωπα και όσους ιδιοκτήτες θελήσουν να αναπτυχθούν περαιτέρω στον κλάδο των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Συγκεκριμένα, πλέον οι επιχειρήσεις θα εισπράττουν ΦΠΑ, άρα θα μπορούν μέρος να το συμψηφίζουν με το ΦΠΑ των εξόδων.
Τα 7.440 φυσικά πρόσωπα με τρία ή περισσότερα ακίνητα που αντιστοιχούν σε 30.329 ακίνητα, μέχρι πρότινος δεν μπορούσαν να «περάσουν» στα έξοδά τους την αγορά οικοσυκσευών, επίπλων, εξοπλισμό κατοικίας ή/και το κόστος ανακαίνισης, πλέον τους δίνετε η δυνατότητα, εφόσον ανοίξουν βιβλία, να περνάνε το σύνολο των εξόδων και να φορολογούνται στα πραγματικά έσοδα, ενώ παράλληλα να συμψηφίζουν μέρος του ΦΠΑ που θα εισπράττουν από τη μίσθωση με το ΦΠΑ των εξόδων.
