Θα πάρει χρόνο, αλλά θα συμβεί

Ελληνική αγορά ακίνητης περιουσίας. Είκοσι χρόνια πριν, αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ανέκδοτο. Και δεν είχε να κάνει μόνο με Ελλάδα.

Οι μόνες αγορές που λειτουργούσαν επαγγελματικά ήταν εκείνες του Λονδίνου και του Βερολίνου, ενώ έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον παρουσίαζε και η αγορά β’ κατοικίας στην Ισπανία και δη στη Marbella που οδήγησε στην τοπική φούσκα των ακινήτων και την κατάρρευση πολλών τραπεζών.

Η κρίση του 2008 αν και έγινε αισθητή στην Ευρώπη, πυροδότησε έναν ενάρετο νέο κύκλο που για πολλούς αναλυτές φτάνει τώρα στην κορύφωση του. Μπορεί να υπήρξαν υπερβολές, μπορεί ο μικρός επενδυτής να έχει κοντή μνήμη, αλλά το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, οχυρώθηκε ικανά, για να αποτρέπει ακρότητες.
Η μετατόπιση της βάσης (new normal) έβαλε τους παίκτες να σκεφθούν, αρχικά στρατηγικές επιβίωσης και στη συνέχεια επέκτασης, με έμφαση στον ακριβέστερο υπολογισμό του κινδύνου. Και στη βάση του «ο φόβος φυλάει τα έρ’μα» τα διαθέσιμα κονδύλια έστρεψαν την αγορά στην διαχείριση περιουσιακών στοιχείων σε βάρος πάντα των νέων αναπτύξεων.

Αυτό δεν συνέβη τυχαία. Σε μια αγορά με αμιγώς κυκλικά χαρακτηριστικά, είναι απαραίτητο, να πάρεις μια ανάσα και να ξανακοιτάξεις τα βασικά. Τα θεμελιώδη.

Ως δια μαγείας τότε έγινε αντιληπτό ότι ο κόσμος είχε αλλάξει. Για την ακρίβεια είχε γίνει πιο πολύπλοκος. Αυτό δυσκόλευε εκείνους που ήθελαν ή δεν πρόλαβαν να γίνουν δεινόσαυροι στη θέση των παλαιότερων… δεινοσαύρων, έδινε όμως την ευκαιρία σε κάποια νέα μυαλά, να διεκδικήσουν ένα βηματισμό στα ναρκοπέδια των «μεγάλων».

Η πρόβλεψη είναι έντονα συνυφασμένη με τον τζόγο. Αν βγει αληθινή πιθανότατα δεν δαπανήθηκε ικανή φαιά ουσία. Αν δεν βγει κινδυνεύεις να γελοιοποιηθείς. Παρόλα αυτά πολλοί παράγοντες στη MIPIM βούτηξαν στα βαθιά και διακινδύνευσαν σκέψεις για το τι μπορεί να κρύβει το μέλλον.

Πίσω από κλειστές πόρτες, οι μεγαλο-επενδυτές (εταιρείες και Ταμεία) συζήτησαν πως οι επιδράσεις της τεχνολογίας αρχίζουν να έχουν αντίκτυπο στις θεσμικές στρατηγικές για τα ακίνητα και παραδέχθηκαν ότι το 55% εξ αυτών έχει ήδη μπει σε διαδικασία αναπροσαρμογής της μακροχρόνιας στρατηγικής (10ετίας) απ’ αφορμή το συγκεκριμένο λόγο, ενώ ένα ποσοστό 40% πρόκειται να το λάβει σοβαρά υπόψη αρχής γενομένης το 2018.

Διαπίστωσαν ότι ο κλάδος των ακινήτων τείνει να είναι λιγότερο «ευέλικτος» την ώρα που «οι πελάτες» περιμένουν περισσότερα και συμφώνησαν ότι ο μεγάλος κίνδυνος, είναι η επιτάχυνση της απαξίωσης του υφιστάμενου αποθέματος. Συμφώνησαν τέλος, πως απαιτείται βιώσιμη ανάπτυξη που έχει ως προαπαιτούμενο την περαιτέρω κλαδική διαφοροποίηση.
Αυτά προβάλλονται και σήμερα στην Ελλάδα του 2018, που ετοιμάζεται στη ρωγμή του χρόνου, τον Αύγουστο, να αποχαιρετήσει το μνημόνιο και να δοκιμάσει την περπατησιά της χωρίς την υπερεξάρτηση από τον τουρισμό ο οποίος δεν βοηθάει στη μακροχρόνια αύξηση των εισοδημάτων.

Και επειδή ο τουρισμός αποτελεί την «εύκολη» λύση, η αναπτυξιακή επιλογή ανταποκρίνεται στο δίλλημα του παίκτη του γκολφ: «Drive for show and putt for dough?» που παραφράζεται σε «επίδειξη ή διάρκεια». Ελπίζουμε η επιλογή να είναι προφανής.

Γιατί τελικά κανείς δεν ξέρει τι κρύβει –επιμελώς- το αύριο.